
09/04/2025
Đặc điểm Virus LMLM và Các Thách thức Liên quan
- Các Chủng Virus Lưu hành Chủ yếu
Virus LMLM thuộc chi Aphthovirus, họ Picornaviridae, có 7 type huyết thanh chính là O, A, C, SAT1, SAT2, SAT3 và Asia1.7 Mỗi type lại có thể bao gồm nhiều subtype và dòng (lineage) khác nhau. Tại Việt Nam, trong lịch sử đã ghi nhận sự lưu hành của các type O, A và Asia1.
- Kết quả giám sát lưu hành virus và giải trình tự gen do Cục Thú y và các đơn vị liên quan thực hiện trong giai đoạn 2022-2024 cho thấy:
Năm 2022: Chỉ phát hiện virus LMLM type O, thuộc dòng O/ME-SA/Ind2001e. Các chủng virus phân lập được trong năm này có độ tương đồng di truyền cao (98-99%) so với chủng virus cùng dòng lưu hành năm 2021, cho thấy không có sự biến đổi lớn về mặt di truyền.
- Năm 2023-2024: Virus type O tiếp tục được xác định là type gây bệnh chủ yếu tại Việt Nam.48 Kết quả giám sát năm 2024 xác định sự lưu hành của các dòng thuộc type O bao gồm: O/Mya-98, O/Ind2001e và O/PanAsia.5 Chưa có báo cáo chính thức về sự xuất hiện trở lại của type A hoặc Asia1 trong giai đoạn này từ các nguồn cung cấp.
Sự lưu hành ổn định và chiếm ưu thế của các dòng virus LMLM type O (Ind2001e, Mya-98, PanAsia) trong suốt giai đoạn 2022-2024 cho thấy các chủng này đã thích nghi và tồn tại bền vững trong quần thể gia súc và môi trường tại Việt Nam. Mặc dù các báo cáo năm 2022 cho thấy tính ổn định tương đối về mặt di truyền 2, việc dịch bệnh vẫn tiếp tục xảy ra và bùng phát mạnh vào năm 2024 cho thấy các biện pháp kiểm soát hiện tại chưa đủ hiệu quả để loại trừ hoàn toàn các ổ chứa virus hoặc cắt đứt các chuỗi lây truyền. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì và cải thiện các biện pháp can thiệp như tiêm phòng, kiểm soát vận chuyển và an toàn sinh học, thay vì chỉ dựa vào việc virus không có biến đổi lớn.
Một đặc điểm quan trọng của virus LMLM là không có miễn dịch chéo giữa các type huyết thanh khác nhau.7 Do đó, việc xác định chính xác type virus đang lưu hành là yếu tố then chốt để lựa chọn loại vắc xin phòng bệnh phù hợp và hiệu quả.7 Sự thống trị của type O trong giai đoạn này giúp đơn giản hóa chiến lược lựa chọn vắc xin hiện tại, nhưng đồng thời đòi hỏi phải duy trì hệ thống giám sát chủ động và liên tục để phát hiện sớm sự xâm nhập hoặc tái xuất hiện của các type khác (như A, Asia1) hoặc các biến chủng mới.
Hiệu lực vắc xin: Đặc biệt trong trường hợp tiêm phòng bao vây ổ dịch, khuyến cáo sử dụng vắc xin có hiệu lực (hàm lượng kháng nguyên) cao, từ 6PD50 trở lên, theo khuyến cáo của OIE/WOAH và kinh nghiệm thực tiễn. Hàm lượng kháng nguyên cao (PD50) ngày càng được quan tâm như một yếu tố quyết định hiệu quả bảo hộ.
Zalo: 0367383077