19/11/2025
เวลาที่หมาขโมยถุงเท้าแล้ววิ่งหนีไปพร้อมกับหันมามองด้วยสายตาที่เป็นประกาย หรือเวลาเขาแกล้งทำท่าจะคาบลูกบอลมาให้แต่ชักกลับในวินาทีสุดท้าย เจ้าของส่วนใหญ่มักจะรู้สึกได้ทันทีว่า “มันกำลังกวนประสาทเราอยู่” ซึ่งในทางวิทยาศาสตร์ คำถามที่ว่าสัตว์มี “อารมณ์ขัน” หรือสามารถ “แกล้ง” (Prank) ได้จริงหรือไม่นั้น เป็นหัวข้อที่ถกเถียงกันมายาวนาน
วันนี้มาดูกันครับว่าพฤติกรรมในรูปแบบนี้มันบังเอิญ หรือมีเบื้องลึกเบื้องหลังยังไง
🎯 หมาก็กวนอุ้งเท้าเป็น
เป็นความจริงที่ว่าสุนัขไม่ได้มีความคิดซับซ้อนในระดับเดียวกับมนุษย์ พวกเขาไม่เข้าใจเรื่องความรู้สึกผิด หรือแม้แต่ความผิดชอบชั่วดี แต่เรื่องแปลกคือการที่หมากลับมีอารมณ์ขันได้ใกล้เคียงกับมนุษย์ โดยเฉพาะในด้านของการแกล้ง
แม้การแกล้งของหมาจะไม่ได้เกิดขึ้นอย่างซับซ้อน แต่เกิดขึ้นในรูปแบบของ “การชวนเล่น” ที่มีการบิดเบือนกฎเกณฑ์ปกติ ในบริบทนี้ หมามีความสามารถที่จะ “คิด” ที่จะแกล้งคนได้ โดยอาศัยความเข้าใจใน เจตนา (Intention) และ การคาดเดาปฏิกิริยา (Anticipation) ของมนุษย์
หมานั้นรับรู้ได้ว่ามนุษย์มี “กฎ” บางอย่าง (เช่น ห้ามกัดรองเท้า ห้ามขโมยของ) และพวกเขาเรียนรู้ที่จะ “ละเมิดกฎเหล่านั้นอย่างมีนัยยะสำคัญ” เพื่อเรียกร้องความสนใจหรือสร้างความบันเทิง ซึ่งเป็นลักษณะสำคัญของการกวนอุ้งเท้าในแบบของหมา
🎯 Intentional Cognitive Play: การแกล้งเพื่อชวนเล่น
เมื่อความเข้าใจของมนุษย์ถึงจุดที่รับรู้แล้วว่าหมานั้นมีความคิด จึงได้เริ่มมีการกำจัดความหมายของการชวนเล่นในรูปแบบนี้โดยใช้คำว่า “Intentional Cognitive Play” หรือ “การเล่นโดยเจตนา”
มันไม่ใช่การเล่นตามสัญชาตญาณดิบ (เช่น ลูกสุนัขไล่งับกันเพื่อฝึกทักษะการล่า) แต่มันคือการเล่นที่ต้องใช้สมองส่วนหน้า (Prefrontal Cortex) ในการประมวลผล โดยพฤติกรรมเหล่านี้ไม่ใช่นิสัยเสีย แต่เป็นหลักฐานของความฉลาดทางอารมณ์ และอารมณ์ขันของหมา
🐶 หลอกล่อแล้วหนี (The Bait-and-Switch ): หมาคาบไม้หรือของเล่นมาวางใกล้ๆ มือเจ้าของ ทำท่าเหมือนเชิญชวนให้หยิบ แต่ทันทีที่เจ้าของเอื้อมมือไป มันจะคว้ากลับแล้ววิ่งหนีด้วยความดีใจ ชาร์ลส์ ดาร์วิน เคยบันทึกพฤติกรรมนี้ไว้ว่าเป็นหลักฐานของอารมณ์ขันในสุนัข
🐶 เกมวิ่งไล่จับ (The Keep-Away Game): การขโมยของสำคัญ (รีโมท, รองเท้า, ชุดชั้นใน) ไม่ใช่เพราะอยากกิน แต่เพราะรู้ว่าของชิ้นนี้มี “มูลค่า” ต่อเจ้าของสูงพอที่จะทำให้เจ้าของลุกจากโซฟามาไล่จับมัน
🐶 ยั่วแหย่ (Playful Teasing): การงับเบาๆ ที่มือหรือเท้าแล้ววิ่งหนี หรือการเห่าใส่หน้าแล้วทำท่า Play Bow ใส่ การศึกษาในสัตว์ตระกูลวานร (Great Apes) พบว่าพฤติกรรมยั่วเย้า (Teasing) เป็นรากฐานของอารมณ์ขัน และหมาก็มีพฤติกรรมนี้เช่นกัน โดยเฉพาะการ “แหย่” ให้เจ้าของอารมณ์เสียเล่นๆ เพื่อเปลี่ยนอารมณ์นั้นให้กลายเป็นการเล่น
🐶 วิ่งพล่านแบบจ้องหน้าเรา (“Zoomies” with Eye Contact): อาการวิ่งพล่านมักจะเป็นการปลดปล่อยพลังงาน แต่ถ้าหมาวิ่งพล่านแล้วหยุดจ้องหน้าเจ้าของ แล้ววิ่งต่อ หรือวิ่งชนขาเราเบาๆ แล้วหนี นี่คือการชวนเล่นแบบรุกเร้า (Solicitation) ที่ต้องการดึงเราเข้าไปอยู่ในความบ้าคลั่งนั้นด้วย
🐶 ซุ่มโจมตี (The Ambush): หมาที่ชอบแอบมุมห้องหรือหลังพุ่มไม้ แล้วพุ่งออกมาเมื่อเจ้าของเดินผ่าน ไม่ใช่เพื่อทำร้าย แต่เพื่อสร้างความตกใจ (Startle) และเปลี่ยนอารมณ์ที่ราบเรียบของเราให้กลายเป็นความตื่นเต้น
🎯 หมาได้อะไรจากการแกล้ง ?
สิ่งที่สุนัขคาดหวังจากการ Intentional Cognitive Play ไม่ใช่แค่ “ขนม” แต่คือ ความสนใจในสิ่งเดียว และการเชื่อมโยงทางสังคม หรือพูดง่าย ๆ มันคือวิธีการของหมาที่จะชวนเราใช้เวลาร่วมกันครับ ดังนั้นเวลาแกล้งเรานั้นเขา
✅ เขาคาดหวังให้เรา “รู้ทัน”
✅ เขาคาดหวังให้เรา “เล่นตามน้ำ”
✅ เขาต้องการทดสอบความสัมพันธ์และยืนยันว่า “เรายังเป็นพวกเดียวกันที่เล่นกันแรงๆ ได้นะ”
🎯 เราควรตอบสนองอย่างไรดี ?
✅ อย่าซีเรียส: พฤติกรรมเหล่านี้เป็นสัญญาณว่าหมารู้ว่าเราคาดหวังให้เขาไม่ทำอะไร และเขาเลือกที่จะทำมันไม่ใช่ด้วยความดื้อ แต่อยากให้เราสนุกด้วยกัน ดังนั้นแทนที่จะหงุดหงิดเราควรสังเกตเห็นว่าหมาเรานั้นมีความฉลาดทางอารมณ์สูง และพฤติกรรมเหล่านี้คือเครื่องพิสูจน์ว่าหมาของเรารู้สึกปลอดภัยและผูกพันกับเราพอที่จะ “เล่นด้วยได้” และเป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับหมาว่าเรายังสนิทกันอยู่
✅ อย่าลงโทษด้วยความโกรธ: หากหมาขโมยถุงเท้าเพื่อชวนเล่น การดุด่ารุนแรงจะทำให้หมาสับสน เพราะเจตนาของเขาคือ “ความรัก/การเล่น” การดุอาจทำลายความไว้เนื้อเชื่อใจ หรือทำให้หมาเปลี่ยนจากการเล่นเป็นความกลัว และทำลายความสัมพันธ์ได้
✅ เล่นตามน้ำ (อย่างมีขอบเขต)
✅ การควบคุมการเล่น (Managed Play)
ผมมองว่าการแกล้งของสุนัขคือของขวัญทางวิวัฒนาการครับ เป็นหลักฐานว่าหมาเขาไม่ได้มองเราเป็นแค่ “คนให้อาหาร” แต่มองเราเป็น “เพื่อนร่วมเล่น” ที่มีจิตใจ ซึ่งพวกเขาสามารถหยอกล้อและสร้างความสุขร่วมกันได้ การตอบสนองด้วยความเข้าใจและอารมณ์ขัน จะทำให้สายใยระหว่างเรากับเขาแน่นแฟ้นขึ้นเรื่อย ๆ
🔗 อ่านบทความเต็มได้ที่ https://dogology.org/dog-prank/
