24/09/2024
Zgodnie z zapowiedzią dziś przybliżę Wam nieco “technikalia” mojej pracy, a konkretniej, jedno z podstawowych narzędzi oceny behawioralnej, z jakich korzystam na co dzień.
Ci z Was, z którymi miałam przyjemność spotykać się na indywidualnych konsultacjach, wiedzą, że podczas spotkań zadaję bardzo dużo pytań. Są one nie tylko bezpośrednio związane z problemowym zachowaniem, ale dotyczą też wielu innych kwestii, takich jak dieta, aktywność, stan zdrowia czy nawet ulubione zabawy. Pytania te nie są przypadkowe. Służą mi do dokonania całościowej oceny behawioralnej, na którą składają się cztery podstawowe elementy:
Ocena emocji
Ocena stanu emocjonalnego zwierzęcia bezpośrednio przed pojawieniem się problemowego zachowania, jak również w jego trakcie oraz tuż po pełni kluczową rolę w modyfikacji zachowania, którego te emocje są bezpośrednią przyczyną i motywacją. Odnajdując odpowiedź na pytanie, jakie emocje odczuwa zwierzę, jesteśmy w stanie zidentyfikować bezpośrednie źródło problemu i zaproponować prawidłową terapię. Oczywiście nie zawsze jest to łatwe, zwłaszcza, że emocje to stany bardzo zmienne i krótkotrwałe, bywa też, że zwierzę odczuwa jednocześnie konfliktowe emocje, np. strach i ciekawość.
Ocena wzmocnień
Zachowania są kształtowane przez ich konsekwencje. Jeśli zachowanie jest z naszego punktu widzenia niepożądane, a mimo to, zwierzę je powtarza, oznacza to, że przynosi ono zwierzęciu korzyści. Ustalenie, co wzmacnia dane zachowanie, czyli jakie korzyści na jego skutek odnosi zwierzę, jest niezbędne do trwałej i skutecznej zmiany tego zachowania.
Ocena nastroju
Nastrój odgrywa dużą rolę w podejmowaniu decyzji i w sposobie reagowania na bodźce i w związku z tym ocena obecnego nastroju wraz z wyznaczeniem tzw. hedonicznego punktu odniesienia danego zwierzęcia, czyli, mówiąc w uproszczeniu, podstawowego “prawidłowego” nastroju, jest istotna w planowaniu przebiegu terapii, gdyż dzięki temu możemy przewidzieć m. in. to, jak długo będzie trwał proces zmiany zachowania i jak dobrać najskuteczniejszy rodzaj treningu.
Ocena budżetu hedonicznego
Budżet hedoniczny, zwany też bilansem przyjemności, to, w skrócie mówiąc, poziom zaspokojenia potrzeb zwierzęcia. Podobnie jak wszystkie wspomniane wyżej elementy jest on bardzo istotny w programie zmiany zachowania. Niedostatecznie zaspokojone potrzeby zwierzęcia negatywnie wpływają na jego nastrój, a nastrój na podejmowanie decyzji, w tym na zachowania problemowe. Bardzo wiele zachowań problemowych bierze się z niewystarczajacego zaspokojenia potrzeb, a sama modyfikacja budżetu hedonicznego często wystarcza, by poprawić jakość życia zwierzęcia i w ten sposób wyeliminować zachowania niepożądane, jakimi zwierzę najczęściej próbuje sobie zrekompensować niedobory.
Dobra wiadomość jest taka, że do modyfikacji bilansu potrzeb naszego zwierzęcia nie potrzebujemy pomocy behawiorysty i możemy własnymi siłami wprowadzić zmiany na lepsze, a przydaje się tu po prostu pogłębianie znajomości etogramu naszego zwierzęcia, czyli, mówiąc prościej, znajomości jego naturalnych zachowań i potrzeb. Aby pomóc Wam poprawiać budżet hedoniczny Waszych czworonogów z następnym wpisem rozpocznę serię informacyjnych postów o psich potrzebach.