The Bilge

23/01/2025

Kanat Omar. PUPILLE DER ERFRORENEN

tauchte übers ganze jahr

das gesicht in den tönenden dunklen schlund des steppenwinds

am rande der stadt

und heulte mit ihm erfreute mich am echo geworfen von wänden

des geschmeidigen munds



plötzlich

irgendwo aus tiefstem grunde stieg

ein grummeln dröhnen wimmern

grollendes geflüster von vereisten mündern

kreischte los

mit röhrender stimme dumpf ein schweigen

hell und langgezogen

aus heulendem grund des klaffenden munds des windes darin ein weh

in dem nicht

ein fitzelchen zu sehen war

mit spröden

knöcheln und flatternden fingern in einem funkelnden

licht



von dem es nur noch kälter wurde

ein lächeln enttropfte dem gesicht

und erstarrte in der luft

als gefrorener schrei der freundin aus kindertagen



doch irgendwer hörte ihn

doch hatte dieses trugbild aus verrotteten

mündern ohren

doch blinzelten dort augen

klapperten im frost gelenke knackten knochen

oder ist es als begänne ein ermittler hinter einer Wand zu reden

irrsinn aus einem blasenschlagenden gesicht

vielleicht ist’s das was stopft

uns

in den gähnenden schlund

wie die löchrige mütze in den ärmel

wer weiß das schon....

https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=33&id=4093

23/01/2025

Thebilge.kz сайтында - Kanat Omar. The Pupil of the Frozen – жарық көрді.

According to the research of some of the more resolute Eastern and Western scholars,

as a result of two waves of intentionally produced famine in the Great Steppe --

a tragedy that befell the Kazakh people in the 1920s and 30s --

three out of four Kazakh children who could have been born

never were.
...........................................

the three walk beside you silent

their step weightless

the hound senses them not in the yard

the cat sees them not in the house...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=33&id=4093

23/01/2025

жыл бойы дидарымды
даланың уілдеген һәм қараңғы аузына тақадым
қала шетінде және
аузынан қайтқан жаңғырыққа мәз болып
мен де ұлыдым бірге

кенет
сонау тұңғиық түптен
әлдебір дыбыс
мұздай қатқан ауыздың ыңырсыған сықырлаған сыбыры
естілді
ақыраған желдің көзге көрінбейтін
шексіз созылған аузынан
күркіреп шықты құрсақтағы мылқаулықтың дауысы
өкінішті
онда қараңғы түнек те
нәзік саусақтарымен әлдебір жарықты тербеген қол да
көрінбейді
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=5&id=4092

18/01/2025

Орыстың босқын жазушысы В.Набоковтың кезінде: «мен сабақ сөйлегенде, студенттерге әдебиет туралы барынша түсінікті анықтама бергім келеді. Ол жіңішкелік мәселесі. Нәзік, жіңішке жазылған тұстар тұтаса келіп адам бойындағы сезімді қалай қақпақылға алып, тербейтінін жеткізгім келеді. Осылар жоқ болса, шығармаң түкке тұрғысыз, жансыз дүние болып қалар еді. Осы тұрғыдан алғанда үлкен желі-ой дегенің онша маңызды дүние емес. Кез келген есуас Толстойдың ойнас туралы ойын біледі. Алайда Толстойдың өнерін тамашалау үшін, таңдаулы оқырман қиялдай алатын болуы тиіс...», - деп жазғаны бар. Осы сөзден Набоковтың сөз арансын мүмкіндігінше басқаға бұрып, Толстойдың бойындағы «үлкен желі-ойға» жұрттың назарын аудартпауға, одан ауаша жүруге барын салғанын байқаумыз қиын емес. Шынымен, «үлкен желі-ойдың» маңызы жоқ па? Әлбатта, олай емес. Оның маңызы тіпті де зор екені жұрттың бәріне белгілі. Негізі Набоков та Толстойға тән шығармашылықтың шын сырын сезген.

Толстойға тән нағыз үлкен желі «Соғыс және бейбітшілік» романында жатыр. Ол империялық нысай және оны барын салып сән-салтанатымен нәсиқаттау. Бірақ, Набоков Толстойға қатысты сөзде осы романды емес, қайта «Анна Каренина» романын, ондағы үлкен желі - әйелдің ойнас мәселесін айтып қалады. Ойы белгілі, ұқсастық жағы бар мазмұнның өз ара орынын алмастыру арқылы маңызды мәселеде оқырманның көзін көлегөйлеп қалу. «Соғыс және бейбітшілік» романына мүмкіндігінше қылау түсірмеу. Бар шындық сонда...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=3&id=4091

17/01/2025

АҚШ-тың міндетін аяқтап бара жатқан президенті Джо Байден 15 қаңтар күні халқына арнап сөйлеген сөзінде: АҚШ-тың демократиясы БИЛІКТІ МОНОПОЛИЯЛАУШЫ ОЛИГАРХТАР мен ЭКОНОМИКАСНЫ МОНОПОЛИЯЛАУШЫ ОЛИГАРХТАР-дың қысымына ұшырап отыр, сондықтан азаматтар саясатқа белсенділікпен араласып, өздерінің саяси мүддесі мен демократияны қорғай білкі керек... деді.
Осыдан төрт жыл бұрын Thebilge.kz сайты осы тақырыпта «The path from Caesar to Trump» атты арнайы мақала жариалаған болатын. Сонда айтылған ой бүгін АҚШ президентінің аузымен қайталанып жатыр. Аталған мақаланы қайталай назарларыңызға ұсынғанды жөн көрдік. ..
So what has Trump changed? If we pay attention to the current open sources of information, we can see that Mr Trump has played a role just like J. Caesar in history. Here, of course, according to W. Shakespeare even if Caesar went to the Senate, he knew that he would be assassinated. But he still decided to take the risk. Because he knew that this step marked the beginning of a new era in Rome - the imperial era when power was concentrated in one person. That is why he consciously went to his death.

Of course, 2020 is a different period from the era of Caesar. Nowadays's the United States is not what was Rome. However, in the last election, Republicans and Democrats alike silently opposed Trump's re-election and succeeded. From this, we can see that the bipartisan political system of the United States has faced a great challenge at the beginning of the second decade of the XXI century. We can rightly call this historical situation a political balance and a conflict caused by the violation of that political balance.
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=32&id=3687

04/01/2025

«Ой кешкен жол» постмодернист ақындардың шығармаларынан гөрі дәстүрлік ақындардың шығармасына жақын стилде жазылған. Бірақ, оны Samuel Coleridge немесе William Wordsworth өлеңдерінің стиліне де ұқсата алмаймыз. Оларда айқын дәуірлік парық бар. Бұл жердегі парықты біз мықтағанда William Butler Yeats-тің «The Pilgrim» өлеңі мен Seamus Heaney-дің «Station Island» өлеңі арасындағы алшақтықпен салыстыра аламыз. Басқаша айтқанда ақын мұнда өз рухани дүниесінде жүріп өткен бір ағынды сөз еткен. Оны және дәстүрлік ақындардай айқын талқыға салып, оқырманды сөзге тартып, өзін анық ортаға шығармаған. Оның орнына баран бір тұрғыны ұстанған. Солай болатын да жөні бар. Ойдың ұшы-қиыры жоқ қой. Оны оқырманмен ортақтасып, толық бөлісу деген мүмкін емес нәрсе. Ортақтастың деген сөз, шектелдің, шекті ғана айттың деген сөз. Дін мен философияның өзіне тиесселі сөздік қоры бар. Тақырып ұқсас болған жағдайда да ақындар оған бағына бермейтіні белгілі. Бұл жерде нәтижеден гөрі басқан жолдың маңыздылығы көзге ұрып тұр. Өлең осы түйінге табан тіреген. Ол әр сападағы, түрлі пайым-түсініктегі оқырманға өзіне тән алуған сезім алауы мен ой шүңетін сыйлайуға тиіс...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=3&id=4089

27/12/2024

I would like to describe the simplest emotion

joy or sadness

but not as others do

reaching for shafts of rain or sun
..
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=33&id=4088

22/12/2024

АҚШ-тық белгілі әдебиеттанушы, сыншы H.Bloom-ның «Батыстың клласикасы» (The Western Canon) атты үлкен еңбегы бар. Модернистік және постмодернистік әдебиеттанудың сұрапыл қақтығысқа толы кезеңін басынан өткерген сыншы аталған еңбегінде клласикалық шығарманың тетігін оны тудырған автордың болмысынан іздестіреді. «Інжыл», «Тәурат» бастаған діни тақырыптағы кітаптарды атай отырып, Батыс әдебиетінің бас-аяғын түгендеп, осы жүйенің ноқтабасы ретінде W.Shakespeare-ді ортаға алып шығады. Бұл жерде Bloom-ның да Eliot көрсеткен «бір өрімен тұратын екі таспа» туралы ойын пайдаланғаны аңғарылып тұр. Eliot сияқты Bloom да Гомер мен оның екі дастанын әдебиеттің басы көзі ретінде атамайды. Бірақ, Батыс пен Еуропа әдебиетін біртұтас жүйе еретінде қарайды, сол жүйенің сентіріне Shakespeare-ді қояды. Соған дейінгі әдебиетте сапаланған қор жинақтала келіп Елизавета I патша дәуірінде Shakespeare шығармашылығы арқылы көрініс берген. Кейінгі төрт ғасырдағы батыс әдебиетідегі шоқтықты шығармалар осы қайнар көзден тарма-тарам болып аққан бұлақтардың өз алдына ұлы дарияға айналуы, деп түсіндіреді. Eliot батыс әдебиетінің баршаға ортақ клласигы ретінде Virgil мен Dante-ті атаса, Bloom оған Shakespeare-ді апарып қосқан. Драматургтың ұлы жұмбағын адамзат жаратқан ақыл-парасаттың ең биік шыңы, өзге пенде баласы бойлай алмайтын зерденің гүңеті ретінде бағамдайды. «Shakespeare мен Dante Батыс клласикасының өзегі, олар танымының өткірлігі, тілінің қуаттылығы мен жасанпаздықтаы құдыретімен өзге шығармашылық иелерін басып озып тұр... Shakespeare әдебиетке тән өлшем мен оның шек-шегарасын анықтады», - дейді. Бұл жерде де біз H.Bloom-ның санасында қылаңдаған Eliot атаған клласике тән шығармашылық сананың әдебиеттегі күрделі болмысы туралы ойымен ұшырасамыз. Мұнан байқайтынымыз Eliot-тың клласикалық шығарма туралы түсінігіне анда-мұнда сын айтылғанымен, оның үлкен сұлбасында қателік жоқ екені, қайта кейінгілер оның ойын түлетіп, кемелдендіре түскеніне көз жеткіземіз...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=2&id=4087

16/12/2024

Егер бала кезімде біреу маған: сен өз ұлтыңның дүниеден өшіп кететінін өз көзіңмен көресің -десе, мен əлгі адам сандырақтап тұр деп ойлар едім, ұлтымның құрып-жоғалуын тіпті ойыма да келтіре алмаған болар едім. Адам өзінің бір күн болмаса бір күн өлетінін біледі, бірақ, ұлтым мəңгілік өмір сүреді деген ойда болады. 1968 жылы орыстар біздің елге басып кіргеннен кейін, біздегі əр бір адамның басына: ұлтым Еуропаның картасынан жымжырт қана өшіп кететін болды, құрып-жоғалатын кезіміз жетті- деген ой келді. Соған дейінгі елу жылда біз сияқты 50 миллион Украиын мына дүниеден үн-түнсіз ғана өшіп кеткен, бірақ, оған таң қалған біреу болған жоқ. Мен қазір (1986 жылы) өз ұлтымның келешекте не күйде болатынын көз алдыма елестете алмаймын. Бір нəрсе анық: орыстар менің ұлтымды ыдыратып, өздерінің мəдениетін сіңіріп, жұтып қоймақшы, олардың бұл мақсаты жүзеге аса ма, жоқ па, оны ешкім де кесіп айта алмайды. Бұл біздің басымызда “зауалға” бет алудың мүмкіндігі тұр деген сөз. Мұндай мүмкіндіктің бар екенін кенет сезіну адамның дүниеге көзқарасын өзгертіп жібереді екен, мен кейде Еуропаның өзі қыл үстінде тұрғандай сезінемін...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=2&id=4086

13/12/2024

TheBilge.kz сайтында - Epic Ambitions – жарық көреді.
Eliot’s The Waste Land and Pound’s The Cantos are not only major modernist poems; they have largely defined what we mean by modernist poetry. If they appear to be the definitive products of ‘a new era of high aesthetic self-consciousness and non-representationalism, in which art turns from realism and humanistic representation towards style, technique and spatial form in pursuit of a deeper pe*******on of life’ (Bradbury and McFarlane 1976: 25), as the modernist period has been described, it is not because they conform to an already-existing modernist template, but rather because the template itself was created from these works. These poems, therefore, should be understood less as representative of early twentieth-century poetry, than polemical and highly successful arguments about what poetry should be.
This chapter frames The Waste Land and The Cantos as war poems that present two specific challenges to their authors. First, they required the creation of a new form adequate to the immensely ambitious task of analysing the history of civilization; second, they required the invention of a new method of relating history that could avoid propaganda and maintain the integrity of the individual voice. The solution to the first lay in versions of what Eliot called in an essay on Joyce’s Ulysses ‘the mythical method’, and the solution to the second was found in the study of drama and dramatic poetry...
https://www.thebilge.kz/

08/12/2024

Əлгі, менің денемнің ішінде өлтірілген адамның бүгін жерленетінін біле ме өзі?! Білсе, ол неге басын шайқап күледі, «Қайда барасың?» деп неге сұрамайды...
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=4&id=4084

05/12/2024

Талай жылдың алдында
Түннен суырып алған түсім
Алдымнан шықты.
Қол беріп, амандасып тұр.
Қарауытқан бет әлпеті танылмайды.
Шимай-шимай жазу.
Көшеде қайшалысып жатқан адам нөпірі
Кейде тоқтап, кейде жүріп жатқандай.
Уақытқа маталып қалғандаймын.
Ол мені келер күнге лақтырып жібергендей.
Құстың елесі қапасында отыр.
Шынайылық, көлге түскен тас
Құлыптан жаңғырған дауыс шығады.
Толқындар жағаға жетпей өліп,
жоғалып жатыр.
Жапырақтан қан тамшылайды.
Көз алдымнан пойыз вагондары өтуде.
Суретте қысылысқандар біреуді
Ығыстырып шығарып тастады.
Қара шабадан көтерген әлгі адам
Қарсы жағада маған қарап тұр.
Пойыз енді кері бағытта жүріп
жатқан сияқты...

ақын, драматург һәм сыншы. 1972 жылы Қытай Халық республикасында туған. Шығармалары 1991 жылдан жарық көріп келеді. 2006-2008 жылдары «Шетел әдебиеті» газетінің бас редакт....

04/12/2024

«Жалын» (Zhalin) журналының 2024 жылы №12 санында менің бір топ өлеңдерімен қатар «Үрейлі түс» (Nightmare) поэмам жарық көрді. Бұған «Әдениет парталында» жарияланған төмендегі мақала тұздық болды. Екі басылымға да алғысым шексіз.
https://adebiportal.kz/kz/news/view/ardaq-nurgazy-orkeniettin-qys-kubisi__10000055

13/10/2024

Thebilge.kz сайтында - Ardakh Nurgaz. Jerusalem – жарық көреді.

Time has disappeared in the clock
Life trembling
Between momentary fear and eternity
Or in the air
No, not right!
On board the public bus, someone above and someone below
He tears open the mask of Death
A drop of blood, drifting off, like a snow flake
The smoke gr***de of winter hitting home
The death of a small life
Leads to the termination of another
On a street where dead souls, alive, are roaming
No regret sounds
That rushes towards the abyss century..
https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=33&id=4073

13/10/2024

Thebilge.kz сайтында - Өтірік өлең – жарық көреді

Қайныма қарға мініп, ұрын бардым.
Күйеуден өзім қатар бұрын бардым.
Айғырын шегірткенің ұстап мініп,
Алдынан қайын атамның қырындадым!

Жүк артып инелікке, ерте көштім,
Шүйкелеп сары майдан арқан естім.
Мұртына шегірткенің ат арқандап,
Дегенде: өлдім-талдым!— әрең шештім.

Міндім де қара қоңыз аяңдадым.
Салдыртып аяңыма қоян алдым.
Япыр-ай, сол қоянның семізін-ай,
Көтеріп қоңызыма қоя алмадым!

Міндім де жасыл қоңыз сона қудым,
Басынан мұнар төбе сағым будым.
Дәулеттің құдай берген арқасында,
Қанменен көйлегімнің кірін жудым....
https://www.thebilge.kz/

11/10/2024

Let me come with you. What a moon there is tonight!

The moon is kind – it won’t show

that my hair turned white. The moon

will turn my hair to gold again. You wouldn’t understand.

Let me come with you.

https://www.thebilge.kz/e/action/ShowInfo.php?classid=33&id=4069

07/10/2024

Ardakh Nurgaz. Поэма - Үрейлі түс (Nightmare). 2024.

Ардақ Нұрғазының "Ағыс пен иірімдер" (2024) жыр жинағына кірген поэманы ақын өз дауысымен оқиды.