26/01/2025
Pitbull, jaki jest?
Pitbulle to jedne z najbardziej kontrowersyjnych i jednocześnie źle rozumianych psów na świecie. Ich historia jest nierozerwalnie związana z walkami psów, co nadało im reputację niebezpiecznych i agresywnych. Jednak prawda o tych psach jest dużo bardziej złożona – to rasa, która łączy w sobie ogromną siłę fizyczną, determinację, ale też niesamowitą lojalność i przywiązanie do człowieka.
Choć ich przeszłość wiąże się z pracą w trudnych warunkach – od walk psów, przez polowania, po funkcję psów stróżujących – pitbulle są również znane z tego, że w rękach odpowiedzialnych opiekunów stają się wspaniałymi towarzyszami życia. Niestety, ich wyjątkowe cechy, takie jak odwaga czy wola walki, zostały przez lata wykorzystywane w sposób, który negatywnie wpłynął na ich wizerunek.
Warto spojrzeć na pitbulle nie tylko przez pryzmat ich historii, ale też teraźniejszości – ich zdolności do pracy, wyjątkowego charakteru i możliwości życia jako stabilne, dobrze ułożone psy rodzinne. To, jak się zachowają i jakie będą, zależy w dużej mierze od człowieka, który bierze za nie odpowiedzialność.
Gameness – czym jest i dlaczego wzbudza emocje?
Gameness to cecha, którą można określić jako utratę instynktu samozachowawczego na rzecz niezłomnej woli walki. Psy, które ją posiadają, mimo odniesionych ran czy wyczerpania, będą walczyć aż do zwycięstwa albo aż do śmierci. To właśnie ta cecha była kluczowa w hodowli ras wykorzystywanych do walk, takich jak pitbulle. Ras z gamenessem jest kilka, są to psy z grupy terrierów, które mogą wykazywać podobne skłonności, choć pitbulle są najbardziej znane z tej wyjątkowej determinacji.
Warto zaznaczyć, że gameness nie jest cechą przypadkową. W przeszłości (a niestety w niektórych krajach nadal) psy hodowane do walk były poddawane bardzo rygorystycznej selekcji, gdzie liczyły się wyłącznie predyspozycje do pracy w określonych warunkach. Psy, które nie spełniały tych kryteriów, były eliminowane z linii hodowlanej.
Dziś w wielu miejscach na świecie walki psów są nielegalne i uznawane za okrutne, jednak w niektórych krajach, takich jak Iran czy niektóre regiony Azji, ta praktyka nadal istnieje. Psy z gameness w takich środowiskach są nadal cenione, co jest powodem kontynuacji tego rodzaju hodowli.
Warto jednak pamiętać, że gameness nie oznacza agresji wobec ludzi – pitbulle, mimo swojego dziedzictwa, często są przyjazne i lojalne wobec człowieka. Ważne jest jednak odpowiedzialne podejście do tej rasy i zrozumienie jej potrzeb oraz predyspozycji. Jak w przypadku każdego psa, kluczem jest właściwe wychowanie, socjalizacja i szkolenie.
Gameness a agresja wobec innych psów – częste nieporozumienia
W Polsce cecha gameness jest często błędnie interpretowana. Bywa mylona z motywacją do sportu lub, co gorsza, z agresją wobec innych psów. W rzeczywistości gameness to coś znacznie głębszego – to niezłomna wola walki i brak instynktu samozachowawczego, a nie po prostu niechęć czy reakcja na obecność innego psa.
Pitbulle rzeczywiście mają reputację psów, które mogą nie tolerować przedstawicieli swojego gatunku, zwłaszcza tej samej płci. Jest to cecha, która wynika częściowo z ich historii hodowlanej, gdzie pracowano nad ich determinacją w walce. Jednak agresja wobec innych psów nie jest równoznaczna z gameness – pies, który reaguje silną niechęcią na inne zwierzęta, może nie posiadać tej cechy. Gameness objawia się w sytuacjach ekstremalnych, w których pies nie poddaje się nawet pomimo bólu, zmęczenia czy przewagi przeciwnika.
Jak sprawdza się gameness u psów?
Jedynym sposobem, aby ją zweryfikować, jest dopuszczenie dwóch psów do siebie i obserwowanie ich zachowania w walce – proces ten określano mianem „rolki”. W takiej sytuacji oceniano nie tylko fizyczne możliwości psa, ale przede wszystkim jego psychikę – zdolność do kontynuowania walki pomimo bólu, zmęczenia czy odniesionych ran.
Tego rodzaju testy były stosowane głównie w środowiskach, gdzie psy były hodowane i selekcjonowane z myślą o walkach. Psy, które nie wykazywały tej cechy, nie były dopuszczane do dalszej hodowli, co sprawiło, że gameness stała się charakterystyczną cechą w liniach pitbulli oraz innych ras wykorzystywanych do walk.
Cecha ta jest tak silna, że wielu właścicieli pitbulli mając więcej niż jednego psa zakłada im kagańce, aby któryś z nich nie sprowokował konfliktu np podczas zabawy.
Mit o „tonowym uścisku” pitbulla
Jednym z najczęściej powtarzanych mitów o pitbullach jest przekonanie, że ich uścisk szczęk osiąga „kilka ton nacisku”. Brzmi to spektakularnie, ale nie ma absolutnie żadnego poparcia w faktach. Faktem jest, że pitbulle mają silniejszy uścisk niż wiele innych ras, jednak nie osiąga on nawet zbliżonych wartości.
Badania wykazały, że przeciętny nacisk szczęk psa wynosi około 150-200 PSI (funtów na cal kwadratowy), podczas gdy pitbull, w porywach, może osiągnąć około 240 PSI.
Mit o „tonach nacisku” prawdopodobnie wziął się z przesadnych opowieści mających wyolbrzymić siłę pitbulla i stworzyć wokół tej rasy aurę grozy. W rzeczywistości ich siła tkwi bardziej w determinacji i gameness niż w samej mocy szczęk. Warto obalać takie mity, bo nie tylko wprowadzają w błąd, ale też niesłusznie pogłębiają negatywny wizerunek tej rasy.
Mit o agresji pitbulli wobec ludzi
Kolejnym popularnym mitem jest przekonanie, że pitbulle są nadmiernie agresywne wobec ludzi. To nieporozumienie wynika z ich historii oraz negatywnego wizerunku kreowanego przez media. W rzeczywistości psy tej rasy, które wykazywały agresję wobec ludzi, były eliminowane z hodowli – zarówno w przeszłości, jak i obecnie.
Pitbull był i nadal powinien być psem pracującym. W czasach, gdy organizowano walki psów, absolutnie kluczowe było, aby pies pozostawał stabilny i pozwalał na kontakt z właścicielem lub weterynarzem podczas starcia w oktagonie. Psy nadmiernie agresywne wobec ludzi nie nadawały się do tej roli i nie były dalej rozmnażane. To sprawiło, że w genetyce tej rasy wykształcono lojalność i gotowość do współpracy z człowiekiem.
Oczywiście zdarzają się pitbulle, które są nieufne wobec obcych, co może wynikać z niewłaściwej socjalizacji lub złych doświadczeń. Jednak dla swoich opiekunów pitbulle zazwyczaj są oddanymi towarzyszami, którzy zrobią wszystko, by ich zadowolić. Ich charakter, przy odpowiednim wychowaniu, charakteryzuje się lojalnością, stabilnością emocjonalną i ogromnym przywiązaniem do człowieka.
Mit o wrodzonej agresji wobec ludzi nie tylko szkodzi reputacji rasy, ale także prowadzi do niepotrzebnych uprzedzeń wobec psów, które – odpowiedzialnie wychowywane – mogą być wspaniałymi członkami rodziny.
Pitbull czy pies “typu pitbull”? Media i rzeczywistość
To, co często słyszymy w mediach – historie o pitbullu, który zaatakował właściciela lub dziecko – to w rzeczywistości najczęściej opowieści o psach nieznanego pochodzenia, które tylko wyglądem przypominają pitbulla. Niestety, każdemu psu o masywnej sylwetce, szerokiej głowie i krótkiej sierści automatycznie przypisuje się tę rasę, nawet jeśli genetycznie nie ma z nią nic wspólnego.
Pitbulle z dobrze prowadzonych linii hodowlanych są starannie selekcjonowane pod kątem stabilnego charakteru, lojalności wobec człowieka i zdolności do pracy. Wspomniane incydenty zwykle dotyczą psów nieznanego pochodzenia, często niewłaściwie wychowywanych, zaniedbanych, a czasem wręcz celowo prowokowanych do agresji przez nieodpowiedzialnych właścicieli.
Warto podkreślić, że pojęcie „pitbull” w mediach bywa używane bardzo luźno – często odnosi się do każdego psa przypominającego tę rasę, w tym amstaffów, bulterierów, a nawet psów mieszanych, które genetycznie mogą mieć z pitbullem jedynie ułamek wspólnego DNA. Brak wiedzy i uproszczony przekaz medialny prowadzą do stygmatyzacji całej rasy, co jest krzywdzące dla odpowiedzialnych właścicieli i ich psów.
Zamiast skupiać się na „rasie” w kontekście takich incydentów, powinniśmy zwrócić uwagę na dwa kluczowe czynniki: brak odpowiedzialności właścicieli i niewłaściwe warunki, w jakich często żyją te psy. Każdy pies, niezależnie od rasy, wymaga właściwego wychowania, socjalizacji i opieki – to człowiek kształtuje jego zachowanie.
Potrzeby pitbulla – praca i aktywność z człowiekiem
Mówiąc wprost, największą potrzebą pitbulla jest praca z własnym człowiekiem. Psy tej rasy uwielbiają być aktywne i angażować się w różnorodne sporty. To właśnie wspólna aktywność fizyczna i mentalna sprawia, że są szczęśliwe i zrównoważone.
Pitbulle kochają sporty takie jak weight pulling (WP), canicross, bikejoring czy pływanie. Jednym z ich ulubionych zajęć jest zabawa szarpakiem – ich energia, determinacja i siła sprawiają, że trudno im się oprzeć tej formie aktywności. To rasa niezwykle uniwersalna pod względem sportowym czy użytkowym– tak naprawdę jedynym ograniczeniem jest wyobraźnia i zaangażowanie właściciela.
Pitbulle mają również talent do polowania na grubą zwierzynę. W przeszłości były wykorzystywane jako psy myśliwskie, zwłaszcza do polowań na dziki, i do dziś niektóre linie psów tej rasy świetnie się w tym sprawdzają. Ich zawziętość, odwaga i niezłomność sprawiają, że są skutecznymi pomocnikami w takich zadaniach.
ADBA vs. UKC – jakie są różnice?
Różnica między American Dog Breeders Association (ADBA) a United Kennel Club (UKC) jest w praktyce niewielka, choć obie organizacje mają nieco inne podejście do standardów rasy i jej historii.
Obecnie ADBA stanowczo odcina się od walk psów i promuje American Pit Bull Terriera jako psa sportowego oraz rodzinnego. W swoich standardach kładzie nacisk na fizyczne cechy rasy, takie jak smukła budowa ciała, oraz zdolności użytkowe, które kiedyś były kluczowe w pracy tych psów. Organizacja mocno podkreśla znaczenie charakteru psa, ale jej priorytetem są cechy fizyczne i funkcjonalność.
Z kolei UKC od samego początku skupiała się na rejestracji psów z różnorodnych linii, z większym naciskiem na łączenie cech fizycznych i charakteru. UKC promuje wszechstronność rasy – od jej możliwości użytkowych po zdolności do życia jako pies rodzinny. UKC od dawna angażuje się również w organizację różnego rodzaju zawodów, takich jak weight pulling czy obedience, które podkreślają zarówno sprawność fizyczną, jak i psychiczne predyspozycje psa.
Podsumowując, ADBA jest postrzegana jako bardziej “tradycyjna” organizacja, która mocniej trzyma się pierwotnych standardów rasy, podczas gdy UKC stawia na wszechstronność, dostosowując swoje podejście do współczesnych potrzeb właścicieli psów. Obie organizacje różnią się głównie filozofią, ale w praktyce ich standardy rasy są do siebie bardzo zbliżone.
