16/10/2025
ကျနော် မကယ်နိုင်လိုက်တဲ့ ခြေဖွားနုနုလေးတွေအကြောင်း
ကျွန်ုပ်တို့အများစုဟာ တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန် (Vet) တစ်ယောက်ကို မြင်လိုက်တာနဲ့ ဖျားနာနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတွေကို အံ့ဖွယ်နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကယ်တင်ပေးနိုင်တဲ့ သူရဲကောင်းတစ်ယောက်အဖြစ် ပုံဖော်မိကြပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှု၊ ဂရုစိုက်မှုတွေနဲ့အတူ အသက်ပေါင်းများစွာကို ကယ်တင်နိုင်ခဲ့တာ မှန်သော်လည်း၊ ထိုအောင်မြင်မှုတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာတော့ လူသိနည်းတဲ့ ဝမ်းနည်းစရာ အခန်းကဏ္ဍတစ်ခု ရှိနေပါတယ်။ အဲဒါကတော့ သူတို့ ဘယ်လိုမှ မကယ်တင်နိုင်လိုက်တဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ရင်ကွဲနာကျင်ဖွယ်ရာ အမှတ်တရတွေပါပဲ။
ကျနော့်ကိုဆိုရင် ကျနော့်အမျိုးသမီးက နင်တိလေးတိုင်းအသက်ကိုကယ်ချင်လို့မရဘူးလေဆိုတာကိုအမြဲတမ်းပြောလေ့ရှိတယ်။ကျနော့်ရှေ့ ကျနော့်လက်ပေါ်မှာ ကယ်မရလိုက်တဲ့ တိလေးတွေတိုင်းအတွက်ကို စိတ်မကောင်းအမြဲဖြစ်တယ်။အဲ့ နေ့မျိုးဆိုရင် မစားနိုင် မအိပ်နိုင် အသေအလဲစာတွေဖတ်တယ်။ကျနော်ကယ်လို့ရ ရမယ်လိုပဲအမြဲ
တွေး တယ် မကယ်နိုင်ဘူးဆိုတာ ကျနော်ကလက်မခံပဲ ငါညံ့နေသေးလို့မကယ်နိုင်တာဆိုပြီး အများကြီးလေ့လာဖြစ်တယ်။အများကြီးစာတွေထပ်ထပ်ဖတ်ဖြစ်တယ်။အဲ့လိုဖတ်လေလေ ဖတ်လေလေတချို့အရာတွေက သေခြင်းတရားကိုဘယ်အရာကမှတားဆီးမရဘူးဆိုတာကိုပိုနားလည်လာခဲ့တယ်။ကျ နော် ဘယ်လိုအခြေနေနဲ့ကလေးတွေကိုမကယ်နိုင်ခဲ့လဲဆိုတော့
၁။ ကုသခန်းထဲကို နောက်ကျမှ ရောက်လာတဲ့အခါ
တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်တွေအတွက် အခံရခက်ဆုံး အခြေအနေတွေထဲက တစ်ခုကတော့ ရောဂါအခြေအနေ အလွန်ဆိုးရွားနေပြီဖြစ်တဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတွေ ကုသခန်းကို နောက်ကျမှ ရောက်လာတာပါပဲ။ အချိန်မီသာ ရောက်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ကယ်တင်နိုင်ခြေရှိပေမယ့် အခုတော့ အချိန်နှောင်းသွားခဲ့ပါပြီ။ ဆရာဝန်တစ်ယောက်အနေနဲ့ သူ့ရှေ့မှာ အသက်ငွေ့ငွေ့ရှူနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးကို ကြည့်ရင်း "နည်းနည်းလေးသာ စောခဲ့ရင်" ဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့အတူ အားမလိုအားမရ ခံစားရခြင်းဟာ အလွန်ပဲ နာကျင်စရာကောင်းပါတယ်။ ပိုင်ရှင်ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်အပြည့်နဲ့ မျက်ဝန်းတွေကို ကြည့်ပြီး "ကျွန်တော်တို့ အကောင်းဆုံးကြိုးစားခဲ့ပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့..." ဆိုတဲ့ စကားကို ပြောရတဲ့အခါတိုင်း သူတို့ရဲ့ နှလုံးသားဟာ လေးလံကျိုးကြေသွားရပါတယ်။
၂။ ကုသ၍မရနိုင်သော ရောဂါများနဲ့ ရင်ဆိုင်ရခြင်း
ဆေးပညာဟာ ဘယ်လောက်ပဲ တိုးတက်နေပါစေ၊ ကုသလို့မရနိုင်တဲ့ ရောဂါတွေဟာ အမြဲတမ်းရှိနေစမြဲပါ။ ကင်ဆာရောဂါ နောက်ဆုံးအဆင့်၊ ပြင်းထန်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဝင်ခြင်း (ဥပမာ - Parvo, Distemper) ဒါမှမဟုတ် မွေးရာပါ ကိုယ်အင်္ဂါချို့ယွင်းမှုတွေလို အခြေအနေတွေမှာ ဆရာဝန်တွေဟာ သူတို့ တတ်ကျွမ်းသမျှ ပညာနဲ့ ကြိုးစားပေမယ့်လည်း သေခြင်းတရားကို အရှုံးပေးရတဲ့အခါတွေ ရှိပါတယ်။ သူတို့ဟာ ရောဂါကို တိုက်ထုတ်နေတဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးရဲ့ ဝေဒနာကို ဘေးကနေကြည့်ရင်း အတူတူ နာကျင်ခံစားရပါတယ်။ အဲဒီတိရစ္ဆာန်လေးရဲ့ နောက်ဆုံးအချိန်တွေမှာ သက်သောင့်သက်သာဖြစ်အောင် ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးရင်း၊ ပိုင်ရှင်ကို နှစ်သိမ့်အားပေးရင်း သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း စိတ်ဒဏ်ရာတွေ ရင်ဆိုင်နေကြရတာပါ။
၃။ ငွေကြေးအခက်အခဲနဲ့ နောက်ဆုံးရွေးချယ်မှု
တိရစ္ဆာန်ဆေးကုသစရိတ်ဟာ တစ်ခါတစ်ရံမှာ အလွန်ကြီးမားနိုင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်က ရောဂါကို သိတယ်၊ ကုသနည်းကိုလည်း သိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ပိုင်ရှင်မှာ ကုသစရိတ်ကို မတတ်နိုင်တဲ့အခါ အလွန်ပဲ ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတဲ့ အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာပါတယ်။ ဒီအချိန်မှာ ဆရာဝန်ဟာ ပိုင်ရှင်ရဲ့ အခက်အခဲကို နားလည်ပေးရင်း၊ အကုန်အကျနည်းပြီး အာနိသင်နည်းနိုင်တဲ့ ကုသမှုကို ရွေးချယ်ပေးရတာမျိုး၊ ဒါမှမဟုတ် အဆိုးဆုံးအနေနဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးရဲ့ ဝေဒနာကို အဆုံးသတ်ပေးဖို့ "သနားသဖြင့် အသက်ကို ငြင်သာစွာ ရပ်စဲပေးခြင်း (Euthanasia)" ကို ဆွေးနွေးရတာမျိုးတွေ ရှိလာပါတယ်။
ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ပိုင်ရှင်အတွက်ရော ဆရာဝန်အတွက်ပါ အင်မတန် ခက်ခဲပါတယ်။ ကိုယ်တိုင် ပြုစုကုသပေးခဲ့တဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတစ်ကောင်ကို ကိုယ့်လက်နဲ့ပဲ နောက်ဆုံးခရီး ပို့ဆောင်ပေးရခြင်းဟာ သူတို့ရဲ့ အလုပ်အကိုင်မှာ အခက်ခဲဆုံးနဲ့ အထိခိုက်ဆုံး အတွေ့အကြုံတစ်ခုအဖြစ် ရင်ထဲမှာ စွဲကျန်နေရစ်စေပါတယ်။
၄။ "ကရုဏာသက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှု" (Compassion Fatigue)
တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်တွေဟာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဖျားနာမှု၊ နာကျင်မှု၊ သေဆုံးမှုတွေနဲ့ ထိတွေ့နေရတာကြောင့် "Compassion Fatigue" လို့ခေါ်တဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကို ပြင်းထန်စွာ ခံစားရလေ့ရှိပါတယ်။ သူတစ်ပါးရဲ့ နာကျင်မှုကို အမြဲတမ်း ကိုယ်ချင်းစာပေးရင်း၊ သူတို့ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေကို မျှဝေခံစားပေးရင်း ကိုယ်တိုင်လည်း စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ တဖြည်းဖြည်း လောင်ကျွမ်းလာတတ်ပါတယ်။
ကုသခန်းထဲမှာ တိရစ္ဆာန်လေးတစ်ကောင် ဆုံးပါးသွားလို့ ပိုင်ရှင်နဲ့အတူ ဝမ်းနည်းကြေကွဲပြီး မိနစ်ပိုင်းအကြာမှာပဲ၊ အခန်းအပြင်ဘက်မှာ စောင့်နေတဲ့ နောက်ထပ်ဖျားနာနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်လေးတစ်ကောင်အတွက် ပြုံးရွှင်တဲ့မျက်နှာနဲ့ ပြန်လည်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရပါတယ်။ ဒီလို ခံစားချက်တွေကိုမျိုသိပ်ပြီး ရှေ့ဆက်ရတဲ့ ဘဝဟာ သူတို့အတွက် ဘယ်လောက်တောင် ဖိအားများလိုက်မလဲဆိုတာ ကျွန်ုပ်တို့ စဉ်းစားကြည့်နိုင်ပါတယ်။
ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ အချစ်တော် တိရစ္ဆာန်လေးတွေ ဖျားနာတဲ့အခါ တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်တွေဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော အားကိုးရာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ အသက်တစ်ချောင်းကို ကယ်တင်နိုင်ဖို့ နောက်ဆုံးအချိန်အထိ မမောမပန်း ကြိုးစားပေးကြသူတွေပါ။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ မကယ်နိုင်လိုက်တဲ့အခါ၊ သူတို့ဟာ စက်ရုပ်တွေမဟုတ်တဲ့အတွက် ကျွန်ုပ်တို့လိုပဲ၊ တစ်ခါတစ်ရံမှာ ပိုင်ရှင်ထက်ပင်ပိုပြီး ဝမ်းနည်းကြေကွဲရပါတယ်။
ဒါကြောင့် နောက်တစ်ခါ သင်ဟာ တိရစ္ဆာန်ဆေးခန်းကို သွားတဲ့အခါ၊ သင့်အချစ်တော်လေးကို ကုသပေးနေတဲ့ ဆရာဝန်ရဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုပေးပါ။ ရလဒ်ဟာ သင်မျှော်လင့်ထားသလို ဖြစ်မလာခဲ့ရင်တောင် သူတို့ဟာ အကောင်းဆုံး ကြိုးစားပေးခဲ့တယ်ဆိုတာကို နားလည်ပေးပါ။ သူတို့ရဲ့ ပခုံးပေါ်က ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဟာ ကျွန်ုပ်တို့ ထင်ထားတာထက် အများကြီး ပိုလေးလံလှတာကြောင့် သင်ရဲ့ နားလည်မှုနဲ့ ကျေးဇူးတင်စကားတစ်ခွန်းဟာ သူတို့အတွက် အကြီးမားဆုံး အားဆေးတစ်ခွက် ဖြစ်နေနိုင်မှာ အသေအချာပါပဲ။
#ကျနော်မကယ်နိုင်ခဲ့တဲ့ကလေးတွေအတွက်အမှတ်တရအဖြစ် ဝမ်းနည်းစွာဖြင့်ရေးသားလိုက်ပါတယ်။
#၁၆-၁၀-၂၀၂၅
